Formaty plików graficznych

Często zdarza się, że klient zleca przygotowanie projektu grafikowi, ale nie do końca wie, w jakim formacie ma być on zapisany. Wszystko zależy od tego, jakie pliki do druku przyjmuje drukarnia i jaką technologię stosuje do drukowania nakładu.

Pliki rastrowe

Podziału tego dokonuje się w aspekcie oprogramowania do tworzenia grafiki. Rastrowa powstaje w programach Photoshop, PaintShop Pro i Gimp, natomiast wektorowa w programach Illustrator, Inkscape oraz CorelDraw.

Grafika rastrowa ma zastosowanie głównie przy zdjęciach i bazujących na nich projektach graficznych. Jej charakterystyczną cechą jest odwzorowanie obrazu na prostokątnej siatce złożonej z pikseli o ustalonych wcześniej parametrach. Każda zmiana wielkości tej siatki skutkuje zmianą (zwykle pogorszeniem) jakości obrazu. Pomniejszenie powoduje „ściskanie” pikseli, natomiast powiększenie – ich „rozciąganie” na większej siatce.

Grafika rastrowa jest najczęściej wykorzystywana w serwisach i na stronach internetowych. Zapisywana jest zwykle w formatach JPG, PNG, GIF, TIFF i PSD.

Przykład grafiki rastrowej

JPG (Joint Photographic Experts Group) jest to chyba najpopularniejszy format zapisu plików rastrowych, bazujący na kompresji, sterowalnej w skali od 1 do 100. Przeznaczony jest do zapisu zdjęć i wszelkich wielobarwnych grafik. W formacie JPG istnieje możliwość zapisania informacji o trybie kolorów (CMYK/RGB), można więc go wykorzystać do przesyłania plików do druku.
GIF (Graphics Interchange Format) przeznaczony jest do zapisu plików graficznych z ograniczeniem do 256 kolorów. Można przy jego użyciu zapisywać pliki statyczne oraz animację. Pliki ruchome w sieci w większości zapisane są w formacie GIF.
PNG 8/24 (Portable Network Graphics) jest niejako następcą formatu GIF. Umożliwia dwojaki zapis pliku: w wersji 8 – z wykorzystaniem 256 kolorów i w wersji 24 – z wykorzystaniem 16 milionów kolorów. „Ósemkę” stosuje się w sytuacji, kiedy istotny jest niewielki ciężar pliku, natomiast wersja 24 wykorzystywana jest, kiedy najważniejsza jest jakość. Obie wersje mają możliwość zapisywania przezroczystości.
TIFF (Tagged Image File Format) umożliwia zamieszczenie warstw, ścieżek, itp. efektów. Najczęściej wykorzystywany jest do przesyłania do drukarni spłaszczonych wersji projektów graficznych (billboardy, plakaty). Można w nim również zamieścić informację o trybie kolorów.
PSD (Photoshop Document) jest to format domyślny pliku, utworzonego w programie Adobe Photoshop. Maksymalny ciężar pliku, jaki można za jego pomocą zapisać, wynosi 2 GB.

Grafiki rastrowe

Pliki wektorowe

Grafika wektorowa bazuje na krzywych i kształtach, zapisanych za pomocą funkcji matematycznych. Cecha ta czyni ją skalowalną; oznacza to, że pliki wektorowe można dowolnie pomniejszać lub powiększać bez utraty jakości. Dzięki temu grafika wektorowa jest doskonałym rozwiązaniem w przypadku projektowania np. znaków firmowych (logo), przygotowania plików do druku (zamiana czcionek na krzywe) lub wyświetlania ich na urządzeniach o wysokiej rozdzielczości. Pliki wektorowe zapisywane są najczęściej w formatach PDF, SVG, EPS, AI lub CDR.

Przykład grafiki wektorowej

PDF (Portable Document Format) – jest najbardziej rozpowszechnionym formatem przesyłania tekstu i grafiki do drukarni, choć warto pamiętać, że nie jest on formatem wyłącznie wektorowym – przykładem niewektorowego zastosowania formatu PDF są choćby udostępniane w internecie publikacje naukowe, regulaminy czy CV, a zapisana w PDF bitmapa pozostanie bitmapą. Nadaje się do przesyłania zarówno plików spłaszczonych, jak i otwartych dla wielu aplikacji. Pliki w tym formacie otwierają się nie tylko w edytorach, ale również w przeglądarkach internetowych, co stanowi niewątpliwą jego zaletę. Liczne drukarnie przyjmują pliki do druku wyłącznie w formacie PDF.
SVG (Scalable Vector Graphic) jest popularnym formatem, stosowanym na stronach internetowych. Umożliwia zapis grafiki wektorowej zarówno w sposób statyczny, jak i animowany, przy użyciu języków JavaScript, CSS i HTML.
EPS (Encapsulated PostScript) pozwala na zapisywanie pojedynczych stron plików graficznych. Nie zaleca się go do przesyłania plików otwartych, choć daje on taką możliwość.
AI (Adobe Illustrator Artwork) jest domyślnym formatem programu Adobe Illustrator. Umożliwia zapisywanie plików wektorowych o rozdzielczości do 16383 x 16383 pikseli.
CDR jest z kolei domyślnym formatem aplikacji CorelDraw. Pliki wektorowe CDR są przeważnie otwarte, jednak nie otwierają się we wszystkich programach.

Grafiki wektorowe

Pliki otwarte, pliki spłaszczone

Pliki otwarte to inaczej edytowalne, a więc takie, które po otwarciu można dowolnie zmieniać. Przyjmuje się, że za pliki otwarte uznaje się te, w których został stworzony dany projekt. Natomiast pliki spłaszczone przesyłane są do drukarni w formatach ogólnych. Jednak pliki w formatach, który przypisany jest programowi ich stworzenia, nie zawsze muszą być otwarte. Bywa, że klient prosi grafika o przesłanie pliku otwartego z myślą edytowania go w przyszłości. Należy w tym wypadku zachować ostrożność, aby nie doszło do naruszenia praw autorskich; zresztą w aspekcie prawa autorskiego nie ma obowiązku wyrażania zgody na udostępnienie edytowalnej wersji pliku.

Zanim przystąpimy do formatowania pliku, dowiedzmy się, z jakich technologii i maszyn korzysta wybrana przez nas drukarnia. Jeżeli zależy nam na czasie i na możliwości wprowadzania zmian na etapie drukowania (np. personalizacji), powinniśmy zdecydować się na druk cyfrowy, zwłaszcza przy nakładach od bardzo niskich (nawet pojedynczego egzemplarza) do średnich. Współczesne cyfrowe maszyny drukarskie zapewniają jakość druku zbliżoną do offsetowej, niekiedy ją przewyższając.